De ThuisPlusflat: inzetten op ontmoeting en het voorkomen van zorg

Wie bij MaasWonen op bezoek gaat, komt vanzelf terecht in een ThuisPlusflat. In de flat houdt MaasWonen kantoor, midden tussen haar doelgroep van ouderen met een zorg- of ondersteuningsvraag. Wij ontmoetten bestuurder Richard de Boer bij de opleiding Zorgvastgoed in Perspectief en spraken af om op locatie in de ThuisPlusflat verder te praten over de opgaven en oplossingen in wonen en zorg voor ouderen. Daar nemen Richard en manager Klant en Wonen Lenneke Noordam ons mee in systeemfouten, vertrouwen in zorgverleners en de ThuisPlusflat als antwoord op vereenzaming en daarbij behorende zorgkosten.

Worden alle corporaties ouderenhuisvester?

Bestuurder Richard de Boer is duidelijk over de opgave van woningcorporaties op het gebied van het huisvesten van ouderen: “Tegen collega-bestuurders zeg ik vaak: ik ben nu al bestuurder van een ouderenhuisvester en jij bent dat in de toekomst ook! Dan kijken sommigen mij even een beetje verbaasd aan. Maar als je naar de aankomende vergrijzingsgolf kijkt, dan is er voor alle corporaties nog heel veel werk te doen. We zijn ons daar nog niet altijd voldoende van bewust en hebben onze systemen daar nog niet op aangepast.”

Over welke systemen hebben we het dan concreet?

Richard vervolgt: “Op dit moment zie ik drie belangrijke systeemfouten. In de eerste plaats blijkt marktwerking in de zorg niet erg effectief. Zo kunnen in een flat als deze veel verschillende zorgverleners dezelfde soort zorg of ondersteuning verlenen. Dat betekent veel reisbewegingen en weinig effectieve inzet van zorgverleners. Keuzevrijheid voor een bewoner heeft dan een hoge prijs. We moeten het schaarse personeel in de zorg zo effectief mogelijk in te zetten, anders kunnen we al die zorgvragers op termijn niet meer bedienen. Als tweede moeten we meer vertrouwen hebben in zorgverleners. Zij rijden nu bij wijze van spreken met een extra fietstas vol administratie door de wijk omdat ons systeem is ingericht op sturen, beheersen en controleren. Die fietstas hebben ze niet nodig om goede zorg te kunnen bieden, ze weten ook zonder die administratie de juiste dingen te doen om mensen zo gezond mogelijk te houden. Tot slot is een probleem in het systeem dat het voorkomen van zorg niet wordt beloond. Dat is niet eenvoudig op te lossen, maar we moeten wel nadenken over een systeem dat meer is gericht op positieve gezondheid en minder op het belonen van grotere zorgproductie.”

Hoe werkt het concept ThuisPlusflat en hoe draagt het bij aan een passend aanbod?

Lenneke: “MaasWonen is net als enkele andere Rotterdamse corporaties partner in het concept van de ThuisPlusflat^[1] om deze problemen aan te pakken. In de huidige ThuisPlusflat woonden al veel ouderen. Ze maakten gebruik van veel verschillende welzijns- en zorgaanbieders. Dat leidde tot een versnipperd aanbod. Eigenlijk hebben we vooral het aanbod beter georganiseerd door zoveel mogelijk met vaste partijen te werken voor zorg en welzijn. Dat is voor bewoners wel even wennen, want sommigen krijgen bijvoorbeeld een andere huishoudelijke hulp. Maar één zorgaanbieder in de flat zorgt uiteindelijk voor vaste gezichten. Ook is een ontmoetingsruimte beschikbaar waar allerlei activiteiten door en voor bewoners worden georganiseerd. Dat zorgt voor levendigheid en sociale contacten.”

Richard vult aan: “Het welzijnsaanbod vanuit de gemeente was eerder vooral incidenteel en op het individu gericht. Nu is de opdracht om welzijnsactiviteiten structureel en aan het gebouw verbonden te laten zijn. Hier en daar schuurt dat met de inzet van de activiteitencommissie als het gaat om het organiseren van activiteiten voor hun medebewoners. Daar moet je goede afspraken over maken. Een voordeel van het neerleggen van deze taak bij welzijn is dat de continuïteit beter is gewaarborgd. Het lukt de kwetsbare bewoners van de ThuisPlusflat niet altijd om helemaal zelfstandig een voldoende breed aanbod te creëren. Daarnaast komt het welzijnswerk ook achter de voordeur, zodat ook mensen die anders niet snel zouden deelnemen toch worden gestimuleerd om dat wel te doen. De inzet van welzijnswerk helpt zo ook om iedereen zich welkom te laten voelen. Tot slot moet ook de rol van de huismeester niet worden onderschat. Die heeft een belangrijke signalerende functie en kan via de woonconsulent waar nodig het welzijnswerk inschakelen als dat nodig is. Met al die inzet wordt voorkomen dat vanuit eenzaamheid een grotere zorgvraag ontstaat dan nodig is.”

Welke rol speelt de wijk bij de ThuisPlusflat? En waarom heeft dit wel of geen focus?

Lenneke geeft aan: “Het is vanuit regelgeving en vanuit de praktijk van een bestaand gebouw niet eenvoudig om de wijk naar binnen te halen. De ontmoetingsruimte kost geld en de kosten worden gedekt vanuit de huur en een bijdrage in de servicekosten. Om dat te kunnen doen, moet de ruimte exclusief ter beschikking staan van de bewoners en kun je hem niet in gebruik geven of verhuren aan andere partijen. Ook is het in het huidige gebouw niet goed mogelijk om een aparte ingang te creëren, zodat buurtgenoten onbedoeld niet alleen toegang zouden krijgen tot de ontmoetingsruimte maar ook tot het woongedeelte van het gebouw. Vanuit veiligheidsperspectief wil je dat liever niet. Bij nieuw vastgoed kan je het naar binnen halen van de wijk gemakkelijker organiseren en kan je bijvoorbeeld een huis van de wijk creëren waarin allerlei maatschappelijke voorzieningen aanwezig zijn.”

Hebben jullie nog een tip voor collega-corporaties?

Lenneke: “Ik denk dat het belangrijkste is om goed samen te werken met andere organisaties zoals welzijn en zorg. Je kunt het als corporatie niet alleen, je moet een integraal aanbod op basis van de pijlers wonen, welzijn en zorg organiseren.”

Richard: “We moeten de huidige systemen niet heilig verklaren en zoeken naar betere alternatieven. Een integrale benadering van wonen, welzijn en zorg is daarbij noodzakelijk. De grote golf komt op ons af en we hebben niet lang meer om ons er op voor te bereiden.”

Meer weten over het thema wonen, welzijn en zorg?

Heeft u vragen over de verbinding met welzijns- of zorginstellingen? Neem dan contact op met Michiel Majoor. Wilt u meer weten over het speelveld van wonen en zorg? Tijdens de training Zorgvastgoed in perspectief staan we stil bij de ontwikkelingen binnen dit thema. We bekijken de spelers en belangen die rondom het onderwerp spelen. Met deze kennis kunt u weloverwogen beslissingen maken rondom zorgvastgoed en de portefeuillestrategie.

Meer verdieping in de businesscase van (woon)zorgvastgoed vindt u tijdens de training: Businesscase van zorgvastgoed.

^{[1] De ThuisPlusflat is een concept van (thuis)zorgaanbieders waarin verschillende Rotterdamse woningcorporaties participeren. Het concept is een (gesubsidieerd) uitvloeisel van het Langer Thuis Akkoord (LTA) van de gemeente Rotterdam. Het concept is van de LTA-partners, maar kan in elke ThuisPlusflat een andere invulling hebben vanuit de coördinerende zorgpartij. In een 3 jaar durende pilot, gestart in 2021, wordt het concept verder ontwikkeld.}