Corporaties extra gevoelig voor fraude: hoe bestrijd je dat?

Fraude bij woningcorporaties is een serieus probleem en kreeg de afgelopen jaren dan ook veel aandacht. Het gaat daarbij vaak om complexe zaken die de integriteit van de corporaties en hun bestuurders in gevaar brengen. In dit artikel bespreken we de belangrijke aspecten en maatregelen die je kunt nemen om fraude te bestrijden.

Gevoeligheid voor fraude

Corporaties zijn kapitaalintensief, hebben geen winstoogmerk en geen direct eigenaarschap. Als corporatie werk je veel met vastgoed en ken je veel begrotingsvrijheid. De cultuur van de sector kenmerkt zich door relatief weinig medewerkers, een vriendelijke, familiaire cultuur gebaseerd op vertrouwen. Deze combinatie van factoren geeft een verhoogd frauderisico.

In de afgelopen twintig jaar haalden tientallen grote en kleine fraudes bij corporaties het nieuws met grote (imago)schade tot gevolg. Fraude kan onder meer plaatsvinden via dubieuze inkoop- en onderhoudscontracten, frauduleuze verkoop en aankoop van vastgoed en zelfverrijking door medewerkers en bestuurders. Het is niet de vraag óf u met fraude te maken krijgt maar wanneer.

Wet- en regelgeving frauderisicofactoren

De wet-en regelgeving op het gebied van het voorkomen en herkennen van frauderisicofactoren wordt steeds strenger. Bestuurders en commissarissen hebben hierin een actieve verantwoordelijkheid. Zo is het onderwerp fraude een verplicht onderwerp in de accountantscontrole en worden bestuur en RvC in de governancecode gewezen op hun actieve verantwoordelijkheid in het inzichtelijk maken en beheersen van risico’s. Schieten zij hierin tekort dan ligt aansprakelijkheidstelling op de loer.

Vijf maatregelen tegen fraude

Binnen de sector zijn al enkele algemene maatregelen genomen om de risico’s op fraude zoveel mogelijk te beperken.

Enkele voorbeelden hiervan zijn:

1. Internal Audit Functie: de Woningwet van 2015 verplicht corporaties om een internal audit functie te installeren in de vorm van een onafhankelijke controller. Deze functie helpt bij het controleren van gevoelige processen binnen de corporatie en kan zowel intern als extern worden ingevuld.
2. Fraudebewustzijn en risicobeheersing: bestuurders en toezichthouders moeten zich bewust zijn van de risico’s op fraude en corruptie. Het is hun verantwoordelijkheid om goede risicobeheersingsmaatregelen te implementeren en ervoor te zorgen dat fraude tijdig wordt ontdekt en aangepakt.
3. Frauderisicoanalyse: accountants verwachten dat corporaties een frauderisicoanalyse opstellen om het risico op fraude te beheersen. Zo’n analyse omvat meerdere stappen en moet regelmatig worden gerevalueerd. Het is een nuttig instrument in de strijd tegen fraude, én een belangrijk middel vanuit het perspectief van goed bestuur.
4. Integriteitstoets: corporaties zijn verplicht om een integriteitstoets uit te voeren bij de verkoop van vastgoed. Dit houdt onder meer in dat er een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) wordt opgevraagd en dat er dieper onderzoek wordt gedaan naar de kopende partij.
5. Meldpunt Integriteit Woningcorporaties (MIW): bij vermoedens van fraude kunnen meldingen worden gedaan bij het MIW. Dit meldpunt is speciaal ingericht om integriteitsschendingen binnen woningcorporaties te rapporteren en te onderzoeken.

Gevolgen van fraude voor je corporatie

Fraude kan leiden tot aanzienlijke financiële verliezen voor woningcorporaties. Het terughalen van de buit bij fraudeurs blijkt vaak lastig, waardoor corporaties slechts een fractie van de verloren bedragen kunnen terugvorderen. Daarnaast kan fraude de reputatie van de corporatie ernstig schaden en het vertrouwen van de gemeenschap ondermijnen.

Je kennis over frauderisico’s vergroten?

Wil je weten hoe je voldoet aan alle formele vereisten, zoals het maken van een frauderisicoanalyse? Tijdens de opleiding Fraude en compliance krijg je theorie en handvaten. Je leert van de voorbeelden van anderen en maakt zelf een begin met je eigen frauderisicoanalyse. Bekijk het programma en de data.